Este é o primeiro traballo que desenvolve a Asociación para a Investigación Histórica do S.XX, no que pretenden abarcar unha temática pouco traballada até o de agora. Coa oportunidade brindada polo Ministerio da Presidencia, o Proxecto a desenvolver baixo o título “Mujer y represión en el Noroeste Peninsular. Galicia y El Bierzo (1936-1945)”, consiste na creación dunha base de datos na que rexistrar a todas aquelas mulleres que foron procesadas por cuestións políticas entre o ano 36 e o 45, ano no que remata a Segunda Guerra Mundial.
Este monográfico pretende investigar a represión física exercida contra as mulleres galegas na guerra civil e a súa participación na resistencia antifranquista desde o final da confrontación armada até a desaparición da loita guerrilleira. Esta investigación lévase a cabo grazas á concesión dunha subvención á investigación do Ministerio de Presidencia do Goberno de España, segundo a convocatoria do BOE nº 83 do 7 de abril de 2011, que cristalizou na publicación Franquismo y represión de género en Galicia (Catarata, 2013) na que participaron os historiadores Julio Prada Rodríguez (ed.) e María Concepción Álvarez Gómez, Beatriz Nieto Outumuro, Xoel Díaz Alonso, Alejandro Rodríguez Gutiérrez e na que tamén colaborou o propio Proxecto Nomes e Voces.
O traballo que presentamos neste especial é froito da colaboración do Proxecto Interuniversitario Nomes e Voces' coa Asociación pola Recuperación da Memoria Histórica da Coruña. Tentamos nestas achegas ademais de dar unha idea dos contidos que o lector pode atopar nas súas páxinas, de presentar o “como se fixo” que hai detrás da letra finalmente impresa, non só porque creemos que dese xeito pódese avaliar o traballo feito, e que hai un público interesado na metodoloxía empregada que non tiña cabida no propio volumen publicado. Senón tamén e sobre todo porque creemos que dese xeito apresentamos unha experiencia de colaboración entre a sociedade civil e o ámbito académico, que ben pode ter continuación noutras experiencias semellantes.
O Investigador Dionísio Pereira presenta José Pasín Romero: memoria do proletariado militante de Compostela, a biografía dun personaxe clave na historia de Santiago e de Galicia, na Historia do movemento obreiro compostelán e galego. Resulta, por esa mesma razón, unha biografía que supera a vida do personaxe estudado, o que é unha característica das mellores investigacións biográficas.
Dende case que o mesmo intre no que o golpe de Estado fracasa
e transmuta en guerra civil, en toda a xeografía da España rebelde imponse o
tiro na caluga e as execucións carentes de calquera formalismo baixo a espúrea
legalidade dos Bandos de Guerra, ou as propiciadas polos Tribunais Militares
que puñan o mundo do revés, acusando de rebeldes aos defensores do réxime
lexitimado o 14 de abril de 1931.
Especial dedicado ao estudo dos procesos de investigación, vixilancia e control social en Galicia durante os anos da guerra civil, as consecuencias que este feito tivo para a poboación nese preciso momento histórico e as influencias que posteriormente se aprecian entre a cidadanía no intre en que a intensidade desta vixilancia foi menor.
Este especial que tedes a oportunidade de ollar, é froito dos traballos presentados ao "Coloquio Internacional Memoria de Guerra, reconciliación e cultura de paz" desenvolto no marco do FORO 2010 (13-15 decembro 2010, Santiago de Compostela). Estes traballos, que concluíron nunha publicación recente, presentámolos agora a modo de monográfico para afondar nas conclusións, consideracións e reflexións presentadas nas diferentes mesas do coloquio ou derivadas dos debates suscitados.
O extraordinario esforzo persoal realizado polas mulleres máis conscientes durante a II República, moitas delas afiliadas a asociacións progresistas, partidos de esquerda ou sindicatos de clase, foi paralelo aos avances sociais que potenciaron a súa presenza na vida pública e a afirmación do dereito ao traballo fóra do fogar, así como a ampliación da súa liberdade e dos seus dereitos de cidadanía.